WHO ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီးကေန ပိုးရွိေနသူေတြကို
အရင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ကာလထက္ ေစာျပီး ေဆးတိုက္ေပးဘို႔ Guidelines လမ္းညႊန္အသစ္
ထုတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒါကို မေလးရွားမွာ က်င္းပေနတဲ့ International AIDS
conference အစည္းအေဝးမွာ ထုတ္ျပန္လိုက္တာပါ။
လူနာရဲ႕ CD4 count အေရအတြက္ 500 cells/cumm ၅ဝဝ ထက္ေအာက္ နည္းလာတာနဲ႔ ေဆးေပးရပါမယ္။ CD4 ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ကေန တိုက္တာခံရတဲ့ ေသြးျဖဴဥေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အေရအတြက္ဟာ လူနာရဲ႕ ခုခံအားကို ညႊန္ျပေနပါတယ္။ ၅ဝဝ အထိရွိေနရင္ ပံုမွန္ျဖစ္ျပီး ၂ဝဝ အထိက်လာရင္ ကူးစက္ေရာဂါေတြဝင္လာဘို႔ အႏၠရာယ္ ရွိလာေနပါျပီ။
၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ကထုတ္ခဲ့တဲ့ လမ္းညႊန္ခ်က္ဟာ CD4 count ၃၅ဝ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁ဝ ႏွစ္ေက်ာ္တံုးကေတာ့ ၂ဝဝ ဆိုမွ ေဆးဝယ္ၾကရပါတယ္။ သီးျခား အုပ္စုေတြကိုေတာ့ HIV ပိုးေတြ႔တာနဲ႔ CD4 အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ရွိေနေန၊ ေဆးေသာက္ေစရပါမယ္။ Active TB တီဘီပိုးလက္ရွိ ရွိေနသူေတြနဲ႔ Hepatitis B အသဲေရာင္ (ဘီ) ေရာဂါ ရေနသူေတြကို ေျပာတာပါ။ ေနာက္ျပီး လိင္အတူေနဘက္ဇနီးခင္ပြန္းမွာ ပိုးရွိေနျပီး ကုိယ့္မွာမရွိေသးသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူေတြနဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရသူေတြလဲ ဒီစာရင္းထဲမွာပါသလို အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကလဲ ပါပါေသးတယ္။
တခ်ိဳ႕ဆရာဝန္ေတြကေတာ CD4 levels ကိုၾကည့္မေနေတာ့ဘဲ ေဆးေပးပါမယ္။ ဒီလိုုလပ္ႏိုင္ရင္ ကူးစက္ေရာဂါပိုးေတြ ဝင္မွာကို တားဆီးႏိုင္မယ္၊ အသက္ပိုရွည္ႏိုင္မယ္လဲ ထင္ရတယ္။
WHO guidelines ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ဆင္းရဲေသးတဲ့ႏိုင္ငံေတြက အစိုးရေတြအတြက္ ေပၚလစီခ်ဘို႔ရာ အကူအညီ ေပးဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လမ္းညႊန္သစ္အရ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ မခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံေတြက လူေပါင္း ၂၆ သန္းဟာ ေဆး စေသာက္ရပါလိမ့္မယ္။ အေဟာင္းအတိုင္းဆိုရင္ လူနာေပါင္း ၁၇ သန္းကသာေဆးေသာက္ရပါမယ္။ တကယ္ ေဆးေသာက္ေနရသူ (ေနႏိုင္သူ) ၁ဝ သန္းရွိပါတယ္။ ပိုးကူးစက္ခံေနရသူေပါင္း တကမာၻလံုးမွာ ၃၄ သန္းရွိပါတယ္။
ေဆးဘိုးနဲ႔ ေဆးစစ္ကုန္က်စရိတ္ေတြကို တြက္ခ်က္ရပါတယ္။ အားလံုးက ေစ်းႏွဳန္းက်လာေနပါတယ္။ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ တိုးလာႏိုင္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြကလဲ အလွဴရွင္ေတြအေပၚမွီခိုရ သက္သာလာတယ္။ ဥပမာ ေတာင္အာဖရိကမွာ AIDS budget ကို ၅ဝဝ% အထိတိုးလာႏိုင္ပါျပီ။
လမ္းညႊန္သစ္အရ ရိုးရွင္းတဲ့ေဆး ၃ မ်ိဳးကို ေဆးတေတာင့္ထဲမွာသာ ထည့္ထားတာကို သံုးပါမယ္။ Tenofovir + Efavirenz နဲ႔ Lamivudine ဒါမွမဟုတ္ Emtricitabine ကိုေရာထားပါတယ္။ လမ္းညႊန္သစ္ကေန ကူးႏိုင္ေျခ ရွိေနသူတိုင္းကိုေတာ့ ေဆးေသာက္ဘို႔ ေျပာမထားပါ။ ဥပမာ မူးယစ္ေဆးစြဲေနသူေတြ၊ လိင္လုပ္ငန္း လုပ္ေနသူေတြ၊ ေဂးေတြ၊ ေယာက္်ား အက်ဥ္းသားေတြ၊ ဖနီးခင္ပြန္းမွာ ပိုးရွိေသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကို ေန႔စဥ္ Tenofovir pill ေပးေနရင္ ကူးလာမွာကို တားႏိုင္ပါတယ္။
WHO အဆိုအရ ဒီနည္းလမ္းသစ္ေၾကာင့္ ၂ဝ၂၅ အထိ လူေပါင္း ေနာက္ထပ္ ၃ သန္းကို ကယ္ရာက်ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ နည္းသစ္ကို လက္ရွိ အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီးလ္နဲ႔ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ေနျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေပးသင့္တဲ့စာရင္းထဲမွာ လူနာ ၁၆ သန္းသာရွိရာကေန အခု ၂၆ သန္းအထိ ရွိလာပါမယ္။ ဒါဟာ ပိုးရွိေနသူေတြထဲက ၈ဝ% နဲ႔ညီပါတယ္။ ေငြအားျဖင့္ ၁ဝ% တိုးလာဘို႔ရွိပါတယ္။ ေဒၚလာ ၂၃ ဘီလီယန္နဲ႔ညီမွ်ပါတယ္။
AIDS, TB နဲ႔ ငွက္ဖ်ားတိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ေနတဲ့ Global Fund နဲ႔ Doctors Without Borders အဖြဲကေန ၂၁ ႏိုင္ငံက လူနာေပါင္း ၂၈၆ဝဝဝ ကိုေဆးကုေပးေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြက ၾကိဳဆိုလိုက္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ Health GAP အဖြဲ႔ကေတာ့ ေငြလွူသူေတြနဲ႔ ေဆးထုတ္သူေတြကို ဆက္ျပီးေဝဖန္လိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ အနိမ့္ဆံုးနဲ႔ အနည္းဆံုးကိုသာ လုပ္ေပးရာက်တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အလွဴရွင္ေတြေရာ၊ ကုလအရာရွိေတြေရာ၊ ေတာင္ပိုင္းကမာၻက အစိုးရေတြေရာဟာ ခြဲျခားမႈေတြ မ်ားေနတယ္လို႔ Asia Russell ကေနေျပာလိုက္ပါတယ္။
Healthy people have a CD4 count of between 800 and 1,200. ၁၆ သန္းနဲ႔ ၁၇ သန္းမတူတာေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။ သတင္းတခုမက ကိုးကားထားလို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
လူနာရဲ႕ CD4 count အေရအတြက္ 500 cells/cumm ၅ဝဝ ထက္ေအာက္ နည္းလာတာနဲ႔ ေဆးေပးရပါမယ္။ CD4 ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ကေန တိုက္တာခံရတဲ့ ေသြးျဖဴဥေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အေရအတြက္ဟာ လူနာရဲ႕ ခုခံအားကို ညႊန္ျပေနပါတယ္။ ၅ဝဝ အထိရွိေနရင္ ပံုမွန္ျဖစ္ျပီး ၂ဝဝ အထိက်လာရင္ ကူးစက္ေရာဂါေတြဝင္လာဘို႔ အႏၠရာယ္ ရွိလာေနပါျပီ။
၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ကထုတ္ခဲ့တဲ့ လမ္းညႊန္ခ်က္ဟာ CD4 count ၃၅ဝ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁ဝ ႏွစ္ေက်ာ္တံုးကေတာ့ ၂ဝဝ ဆိုမွ ေဆးဝယ္ၾကရပါတယ္။ သီးျခား အုပ္စုေတြကိုေတာ့ HIV ပိုးေတြ႔တာနဲ႔ CD4 အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ရွိေနေန၊ ေဆးေသာက္ေစရပါမယ္။ Active TB တီဘီပိုးလက္ရွိ ရွိေနသူေတြနဲ႔ Hepatitis B အသဲေရာင္ (ဘီ) ေရာဂါ ရေနသူေတြကို ေျပာတာပါ။ ေနာက္ျပီး လိင္အတူေနဘက္ဇနီးခင္ပြန္းမွာ ပိုးရွိေနျပီး ကုိယ့္မွာမရွိေသးသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူေတြနဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရသူေတြလဲ ဒီစာရင္းထဲမွာပါသလို အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကလဲ ပါပါေသးတယ္။
တခ်ိဳ႕ဆရာဝန္ေတြကေတာ CD4 levels ကိုၾကည့္မေနေတာ့ဘဲ ေဆးေပးပါမယ္။ ဒီလိုုလပ္ႏိုင္ရင္ ကူးစက္ေရာဂါပိုးေတြ ဝင္မွာကို တားဆီးႏိုင္မယ္၊ အသက္ပိုရွည္ႏိုင္မယ္လဲ ထင္ရတယ္။
WHO guidelines ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ဆင္းရဲေသးတဲ့ႏိုင္ငံေတြက အစိုးရေတြအတြက္ ေပၚလစီခ်ဘို႔ရာ အကူအညီ ေပးဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လမ္းညႊန္သစ္အရ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ မခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံေတြက လူေပါင္း ၂၆ သန္းဟာ ေဆး စေသာက္ရပါလိမ့္မယ္။ အေဟာင္းအတိုင္းဆိုရင္ လူနာေပါင္း ၁၇ သန္းကသာေဆးေသာက္ရပါမယ္။ တကယ္ ေဆးေသာက္ေနရသူ (ေနႏိုင္သူ) ၁ဝ သန္းရွိပါတယ္။ ပိုးကူးစက္ခံေနရသူေပါင္း တကမာၻလံုးမွာ ၃၄ သန္းရွိပါတယ္။
ေဆးဘိုးနဲ႔ ေဆးစစ္ကုန္က်စရိတ္ေတြကို တြက္ခ်က္ရပါတယ္။ အားလံုးက ေစ်းႏွဳန္းက်လာေနပါတယ္။ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ တိုးလာႏိုင္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြကလဲ အလွဴရွင္ေတြအေပၚမွီခိုရ သက္သာလာတယ္။ ဥပမာ ေတာင္အာဖရိကမွာ AIDS budget ကို ၅ဝဝ% အထိတိုးလာႏိုင္ပါျပီ။
လမ္းညႊန္သစ္အရ ရိုးရွင္းတဲ့ေဆး ၃ မ်ိဳးကို ေဆးတေတာင့္ထဲမွာသာ ထည့္ထားတာကို သံုးပါမယ္။ Tenofovir + Efavirenz နဲ႔ Lamivudine ဒါမွမဟုတ္ Emtricitabine ကိုေရာထားပါတယ္။ လမ္းညႊန္သစ္ကေန ကူးႏိုင္ေျခ ရွိေနသူတိုင္းကိုေတာ့ ေဆးေသာက္ဘို႔ ေျပာမထားပါ။ ဥပမာ မူးယစ္ေဆးစြဲေနသူေတြ၊ လိင္လုပ္ငန္း လုပ္ေနသူေတြ၊ ေဂးေတြ၊ ေယာက္်ား အက်ဥ္းသားေတြ၊ ဖနီးခင္ပြန္းမွာ ပိုးရွိေသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကို ေန႔စဥ္ Tenofovir pill ေပးေနရင္ ကူးလာမွာကို တားႏိုင္ပါတယ္။
WHO အဆိုအရ ဒီနည္းလမ္းသစ္ေၾကာင့္ ၂ဝ၂၅ အထိ လူေပါင္း ေနာက္ထပ္ ၃ သန္းကို ကယ္ရာက်ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ နည္းသစ္ကို လက္ရွိ အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီးလ္နဲ႔ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ေနျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေပးသင့္တဲ့စာရင္းထဲမွာ လူနာ ၁၆ သန္းသာရွိရာကေန အခု ၂၆ သန္းအထိ ရွိလာပါမယ္။ ဒါဟာ ပိုးရွိေနသူေတြထဲက ၈ဝ% နဲ႔ညီပါတယ္။ ေငြအားျဖင့္ ၁ဝ% တိုးလာဘို႔ရွိပါတယ္။ ေဒၚလာ ၂၃ ဘီလီယန္နဲ႔ညီမွ်ပါတယ္။
AIDS, TB နဲ႔ ငွက္ဖ်ားတိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ေနတဲ့ Global Fund နဲ႔ Doctors Without Borders အဖြဲကေန ၂၁ ႏိုင္ငံက လူနာေပါင္း ၂၈၆ဝဝဝ ကိုေဆးကုေပးေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြက ၾကိဳဆိုလိုက္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ Health GAP အဖြဲ႔ကေတာ့ ေငြလွူသူေတြနဲ႔ ေဆးထုတ္သူေတြကို ဆက္ျပီးေဝဖန္လိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ အနိမ့္ဆံုးနဲ႔ အနည္းဆံုးကိုသာ လုပ္ေပးရာက်တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အလွဴရွင္ေတြေရာ၊ ကုလအရာရွိေတြေရာ၊ ေတာင္ပိုင္းကမာၻက အစိုးရေတြေရာဟာ ခြဲျခားမႈေတြ မ်ားေနတယ္လို႔ Asia Russell ကေနေျပာလိုက္ပါတယ္။
Healthy people have a CD4 count of between 800 and 1,200. ၁၆ သန္းနဲ႔ ၁၇ သန္းမတူတာေတြ႔ပါလိမ့္မယ္။ သတင္းတခုမက ကိုးကားထားလို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
No comments:
Post a Comment